آرشیت دانا (حدود دوم ژانویه 476 پیش از میلاد زاده شد و در 28 فوریه 330 پیش از میلاد مسیح درگذشت) نخستین فیلسوفی که نامش در تاریخ ایران باستان آورده شده است او 146 سال عمر کرد و در این مدت چهار مناظره بزرگ بین او  و سه فیلسوف یونانی یعنی سقراط ، افلاطون و ارسطو رخ داد که در هر چهار بار اندیشمندان یونانی در مقابل دانش و اندیشه برتر او کرنش نمودند . با سقراط در اسوس و با افلاطون دو بار ، یک بار در آتن و بار دیگر در ساردس و با ارسطو در زادگاهش استاگیرا .

کتاب معروف او (( اساس جهان )) می باشد . مردم در آن زمان معتقد بودند که آرشیت دانا آب جاودانگی سرکشیده است و عمرش بی پایان می باشد اما در فوریه 330 پیش از میلاد توسط لازاروس جاسوس یونانی کشته شد وقتی خبر مرگ آرشیت در زادگاهش ترشیز (کاشمر کنونی) را به ارسطو دادند او گریست و گفت کاش همانند او در تاریخ یونان نیز می داشتیم .

مشهورترین شاگرد او بانو ورتا ( 414 تا 314 پیش از میلاد ) است . بانو ورتا نخستین زن فیلسوف جهان است .